Bệnh tim Ebstein (tên tiếng Anh là Ebstein anomaly) là một dị tật tim bẩm sinh. Trong đó, van ba lá – van ở giữa hai buồng tim phải (tâm nhĩ phải và tâm thất phải) hoạt động không đúng.
1. Tổng quan về bệnh tim bẩm sinh Ebstein
Van tim là những lá mỏng, tính chất mềm dẻo được cấu tạo bởi tổ chức liên kết được bao quanh bởi nội tâm mạc. Van tim có vai trò quyết định hướng chảy tuần hoàn theo một chiều nhất định. Van ba lá ngăn thông giữa tâm nhĩ phải và tâm thất phải cho máu đi một chiều từ nhĩ phải xuống thất phải. Dòng máu sẽ từ thất phải đi qua van động mạch phổi tới phổi để trao đổi oxy thực hiện các chức năng của cơ thể.
Bệnh tim bẩm sinh Ebstein hay còn gọi là dị dạng van ba lá là bệnh lý hiếm gặp về bất thường trong cấu trúc của tim mà trong đó các lá van của van ba lá không khép khít được vào nhau. Sự bất thường này khiến máu chảy ngược lại tâm nhĩ thay vì được tim bơm vào động mạch chủ đến phổi dẫn đến lượng oxy trong máu thấp, tim phải hoạt động nhiều hơn để bơm máu lên phổi cũng như đưa oxy đến các cơ quan trong cơ thể.
Nguyên nhân gây nên bệnh tim bẩm sinh Ebstein hiện nay vẫn chưa được biết rõ. Các nghiên cứu chỉ ra rằng một số bệnh nhân mắc Ebstein có đột biến gen MYH7 mã hóa cho protein β – myosin.
Ngoài ra, một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc dị tật tim ở thai nhi như người mẹ khi mang thai mắc các bệnh như tiểu đường, cúm hoặc sử dụng một số loại thuốc trong giai đoạn thai kỳ. Tỷ lệ mắc bệnh còn tăng lên nếu trong gia đình có bố hoặc mẹ mắc các hội chứng bất thường về tim mạch.
Van ba lá hoạt động không đúng là khi van ba lá bám thấp hơn bình thường ở tâm thất phải và các lá của van ba lá được hình thành bất thường dẫn đến máu chảy ngược qua van ba lá, khiến tim hoạt động kém hiệu quả.
Nếu mức độ của bệnh tim Ebstein nhẹ, thì người bệnh có thể không xuất hiện các triệu chứng cho đến tuổi trưởng thành. Các dấu hiệu và triệu chứng có thể bao gồm:
Khó thở, đặc biệt là khi gắng sức.
Mệt mỏi.
Đánh trống ngực hoặc rối loạn nhịp tim.
Tím tái ở môi và da do thiếu oxy.
4. Ảnh hưởng của bệnh tim Ebstein đến cơ thể như thế nào?
Bệnh tim Ebstein là một khuyết tật tim bẩm sinh và nguyên nhân dẫn đến bệnh này tới nay vẫn chưa giải thích được.
Để hiểu làm thế nào bệnh tim Ebstein ảnh hưởng đến trái tim của bạn, đầu tiên, bạn cần hiểu trái tim hoạt động bình thường sẽ như thế nào:
Trái tim của bạn được tạo thành từ bốn buồng: Hai buồng trên (tâm nhĩ) có tác dụng thu máu, hai buồng dưới (tâm thất) có tác dụng bơm máu.
Các van tim có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giữ cho dòng máu lưu thông theo một chiều nhất định, cho phép máu chảy từ nhĩ xuống thất và từ thất ra khỏi tim. Các van kiểm soát dòng chảy của máu qua tim bằng cách đóng mở mỗi khi tim co bóp. Các chức năng đóng mở của van được điều khiển bởi sự chênh lệch áp suất giữa các buồng tim và một số cơ nằm trong tim.
Máu nghèo oxy trở lại từ cơ thể của bạn và chảy vào tâm nhĩ phải. Máu sau đó chảy qua van ba lá và vào tâm thất phải, bơm máu lên phổi để lấy khí oxy và thải khí cacbon dioxit. Ở phía bên kia của trái tim, máu giàu oxy từ phổi chảy vào tâm nhĩ trái, qua van hai lá và vào tâm thất trái, sau đó bơm máu đi khắp cơ thể.
5. Chẩn đoán và điều trị bệnh tim bẩm sinh Ebstein 5.1. Các phương pháp chẩn đoán
Trong giai đoạn bào thai
Trẻ vẫn có thể được phát hiện bệnh tim bẩm sinh Ebstein thông qua siêu âm bào thai phát hiện hình ảnh bất thường về tim của trẻ. Khi phát hiện các bất thường về tim mạch của bào thai, bác sĩ cần kiểm tra kỹ lưỡng các bất thường bẩm sinh khác của thai nhi để loại trừ.
Đối với trẻ em sau khi sinh
Bệnh tim bẩm sinh Ebstein được chẩn đoán thông qua việc thăm khám lâm sàng kết hợp với thực hiện các xét nghiệm giúp chẩn đoán nhanh và chính xác:
Khám lâm sàng dựa trên diễn biến lâm sàng của trẻ như trẻ khó thở, da xanh, lạnh, tím tái, tim đập nhanh để định hướng chẩn đoán cho trẻ.
Thăm dò chức năng tim, phổi như nghe tim phổi bệnh nhân phát hiện bất thường về tiếng tim của trẻ, làm điện tim, siêu âm tim phát hiện bất thường về van tim và các van động mạch.
Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như Chụp X-quang lồng ngực, siêu âm giúp tìm và phát hiện các bất thường về tim để điều trị.
Trong giai đoạn bào thai
Việc can thiệp điều trị bệnh tim bẩm sinh Ebstein là không thể. Do đó người mẹ mang thai cần kiểm tra định kỳ và đầy đủ để theo dõi chặt chẽ sự phát triển của thai nhi giúp phát hiện những vấn đề xảy ra khi mang thai.
Khi trẻ được sinh ra
Điều trị bệnh tim Ebstein phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của khuyết tật và các dấu hiệu và triệu chứng của người bệnh. Mục tiêu của điều trị là giảm các triệu chứng của bạn và tránh các biến chứng trong tương lai, chẳng hạn như suy tim và rối loạn nhịp tim. Phương pháp điều trị có thể bao gồm:
Nếu không có dấu hiệu hoặc triệu chứng hoặc nhịp tim bất thường, bác sĩ chỉ có thể đề nghị theo dõi cẩn thận tình trạng tim của bạn bằng kiểm tra sức khỏe thường xuyên.
Các cuộc tái khám thường bao gồm kiểm tra thể chất và xét nghiệm. Các xét nghiệm có thể bao gồm điện tâm đồ, siêu âm tim, Holter huyết áp và kiểm tra xét nghiệm gắng sức.
Nếu bị rối loạn nhịp tim, thuốc có thể giúp kiểm soát nhịp tim và duy trì nhịp tim bình thường.
Dựa vào các triệu chứng của người bệnh để bác sĩ kê toa thuốc, chẳng hạn như thuốc thuốc lợi tiểu và các loại thuốc khác. Bạn cũng có thể được cho dùng thuốc để ngăn ngừa cục máu đông nếu bạn có một số vấn đề về nhịp tim hoặc có thông liên nhĩ.
Một số em bé có thể được cho dùng thuốc để mở rộng kết nối giữa hai mạch máu chính dẫn từ tim là động mạch chủ và động mạch phổi, giúp tăng lưu lượng máu đến lên phổi. Một số bệnh nhi khác cũng có thể được kê đơn sử dụng thuốc hít gọi là oxit nitric để giúp cải thiện lưu lượng máu đến phổi.
Bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật khi các triệu chứng của bệnh ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, mặc dù có triệu chứng nhẹ nhưng tim của bạn bắt đầu phì đại và chức năng tổng thể của tim bắt đầu giảm. Do bệnh tim Ebstein rất hiếm nên người bệnh hãy lựa chọn một bác sĩ phẫu thuật đã được đào tạo và có kinh nghiệm thực hiện các quy trình phẫu thuật bệnh tim Ebstein.
6. Biện pháp phòng ngừa bệnh tim bẩm sinh Ebstein
Nhiều người bị bệnh tim Ebstein ở mức độ nhẹ thì ít có biến chứng. Tuy nhiên, bạn có thể cần thực hiện một số biện pháp phòng ngừa trong một số tình huống:
Hoạt động hằng ngày: Nếu mức độ bệnh tim Ebstein nhẹ với kích thước tim gần như bình thường và không bị rối loạn nhịp tim, bạn có thể tham gia vào hầu hết các hoạt động thể chất như người khỏe mạnh khác. Tùy thuộc vào các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh, bác sĩ có thể khuyên bạn nên tránh một số môn thể thao mang tính đối kháng, chẳng hạn như bóng đá hoặc bóng rổ. Bác sĩ có thể giúp bạn quyết định hoạt động thể thao nào phù hợp với bạn.
Trong khi mang thai: Trong nhiều trường hợp, phụ nữ bị bệnh tim Ebstein nhẹ có thể vẫn sinh con an toàn. Nếu bạn có kế hoạch mang thai, hãy chắc chắn nói chuyện với bác sĩ trước bắt đầu. Bác sĩ có thể cho bạn biết nếu bạn mang thai thì có an toàn hay không và tần suất như thế nào trong suốt quá trình mang thai và sinh nở. Bên cạnh đó, để hỗ trợ mang thai, bác sĩ có thể sử dụng các phương pháp điều trị khác trước khi bạn mang thai.
Mang thai là yếu tố nguy hại cho tim, tăng thêm gánh nặng cho tim và hệ tuần hoàn không chỉ trong khi mang thai, mà còn trong quá trình chuyển dạ và sinh nở. Tuy nhiên, một số trường hợp vẫn có thể sinh thường. Hiếm khi, các biến chứng nghiêm trọng có thể gây tử vong cho mẹ hoặc em bé.
Các biến chứng khác có thể xảy ra do bệnh tim Ebstein bao gồm suy tim, các vấn đề về nhịp tim và ít gặp hơn là đột tử tim mạch (sudden cardiac arrest) hoặc đột quỵ.